Russkaja gieograficzeskaja azbuka: В как Władykaukaz

Stolica Osetii Północnej o dumnej nazwie skupia w sobie różne kultury Kaukazu, jego trudną przeszłość i przyszłość. Oferuje też potrawy narodowej kuchni oraz niezwykłe widoki.

Meczet sunnicki we Władykaukazie. Fot. Timur Agirow. Źródło: timag82.livejournal.com

Niełatwe koleje losów miasta odzwierciedla już historia nazwy. Na miejscu obecnego miasta najpierw powstała osetyjska osada Dzaudżykau. Gdy w XVIII wieku Rosja zaczęła umacniać się w tym regionie, założona twierdza o dumnym imieniu "rządź Kaukazem" była jednym z punktów oparcia dla carskiej władzy, której długo opierali się bitni górale. W czasach radzieckich przez krótki czas miasto nosiło osetyjską nazwę, ale generalnie do 1990 r. jego patronem był Ordżonikidze (jeden z bolszewickich bonzów). Pod koniec istnienia ZSRR przywrócono przedrewolucyjną nazwę.

Osetyjczycy Rozmawiając o Kaukazie, musimy pamiętać, że mieszkają tam przedstawiciele wielu narodowości i religii, bardzo często wrogo do siebie nastawieni. Sytuację od zawsze komplikowało też zaangażowanie wielkich mocarstw: Rosji, Turcji i Persji, którym zależało na strategicznie ważnym regionie i które często rozgrywały miejscowe narody przeciwko sobie. Bez wątpienia podczas podróży po całym Kaukazie powinno się bardzo dobrze znać kulturę i historię gospodarzy, u których się aktualnie przebywa, i zdecydowanie trzeba ważyć słowa.

Tak ma się rzecz w przypadku choćby Osetyjczyków i Gruzinów. Pierwsi są narodem spokrewnionym z Irańczykami (sami nazywają się Ironami) i nie mają wiele wspólnego z Gruzinami. Swego rodzaju przykładem osetyjsko-gruzińskich animozji może być podnoszony czasem spór na temat etnicznego pochodzenia Stalina, rzekomo jego ojciec miał osetyjskie korzenie (odbiciem tych dyskusji jest słynny wiersz Osipa Mandelsztama o radzieckim dyktatorze, za który poeta zapłacił głową).

Naród osetyjski w czasach ZSRR częściowo mieszkał na terytorium rosyjskiej republiki radzieckiej (RSFRR), częsciowo w Gruzińskiej SRR. Gdy państwo sowieckie się rozpadło, część północna weszła w skład Federacji Rosyjskiej jako republika Osetii Północnej. Z kolei Osetia Południowa zotała częścią niepodległej Gruzji, ale w latach dziewięćdziesiątych usamodzielniła się. Następnie konflikt był zamrożony aż do roku 2008, gdy wybuchła kilkudniowa wojna rosyjsko-gruzińska, po której Osetia Południowa ogłosiła niepodległość, a Gruzja na pewien czas zerwała stosunki z Rosją. Obecnie mała republika utrzymuje się właściwie dzięki poparciu Moskwy, zwłaszcza że zdecydowana większość państw świata (w tym Polska) dalej uznaje ją za zbuntowaną prowincję Gruzji. Wątpliwe jest, by spór został rozwiązany w najbliższych latach.

Status Osetii Północnej jest zupełnie inny - stanowi ona republikę rosyjską, nie stanowi kości niezgody. W republice są dwa języki urzędowe: rosyjski i osetyjski.

Władykaukaz. Fot.: Timur Agirow. Źródło: timag82.livejournal.com

Co warto zwiedzić we Władykaukazie?

Miasto odzwierciedla różnorodność etniczną i religijną republiki, a w pewnym sensie i całego regionu. Jedną z najbardziej znanych budowli jest zbudowany na początku XX wieku meczet Muchatorowa, nazwany tak na cześć fundatora, azerskiego potentata naftowego. Inna nazwa budowli to meczet sunnicki (zdecydowana większość rosyjskich muzułmanów jest wyznania sunnickiego). Mówi się, że gdy w latach trzydziestych na fali walki z religią rada miasta podjęła decyzję o wysadzeniu meczetu, bunt powzięła miejscowa tatarska rota, która zmusiła władzę do nadania budynkowi statusu pomnika architektury. Obecnie meczet jest jednym z najbardziej znanych na rosyjskim Kaukazie i stanowi wizytówkę miasta.

Tragicznego losu uniknęła też XIX-wieczna cerkiew Narodzenia Matki Bożej, która w latach trzydziestych zamieniona została na Muzeum Literackie Kosty Chetagurowa (miejscowy poeta osetyjski), zaś po 1991 roku oddana została wiernym.

Największą świątynią Rosyjskiej Cerkwi Prawosławnej jest zbudowana w latach dziewięćdziesiątych katedra Św. Jerzego (Swiato-Gieorgijewski kafiedralnyj sobor).

Katedra we Władykaukazie. Źródło: www.osetia.kvaisa.ru

Spacerując po mieście, można też zwrócić uwagę na cerkiew Kościoła Ormiańskiego.

Ormiańska cerkiew. Autor: Timur Agirow. Źródło: timag82.livejournal.com

Oczywiście Władykaukaz może zainteresować nie tylko historyków, etnografów i religioznawców. Wiele osób może dać się skusić ofertą osetyjskiej kuchni. Najbardziej znaną potrawą tego narodu są tzw. pirogi, czyli ciasto z najczęściej mięsnym nadzieniem podobne nieco do pizzy. Popularność osetyjskich pirogów już dawno przekroczyła granice republiki, o czym można się przekonać po ilości zapytań w Internecie (np. "osetyjskie pirogi Moskwa").

Stolica Osetii Północnej jest również prawdziwym rajem dla wielbicieli wspinaczek górskich. Dookoła miasta rozpościerają się przecież takie właśnie widoki: