Russkaja geograficzeskaja azbuka: К как Kaługa
K jak Kaługa i k jak kosmos. Nad miastem wznoszą się kopuły cerkwi i szpile rakiet... No, zwłaszcza tych ostatnich nie jest tak dużo, ale to podmoskiewska Kaługa i tak kojarzy się z historią oraz lotami kosmicznymi.
Pierwsze wzmianki o Kałudze pochodzą z XIV w., gdy gród został przyłączony do Księstwa Moskiewskiego. W kolejnych stuleciach miasto przechodziło dość burzliwe losy. Na początku XVII wieku pod mury podchodziły wojska Rzeczpospolitej, następnie Tatarzy. Podczas wojny z Napoleonem Kaługa była jednym z głównych punktów oporu przeciwko Wielkiej Armii. W czasie II wojny światowej miasto na krótki czas (październik-grudzień 1941 r.) zostało zajęte przez Niemców.
Paradoksalnie działania wojenne wzmocniły rolę miasta jako ważnego ośrodka administracyjnego. Śladami przybywających urzędników i wojskowych podążali kupcy. I tak w XVII stuleciu zaczął tu rozwijać się handel, a w XVIII wieku Kaługa stała się stolicą guberni. Z tego okresu pochodzą zabytkowe świątynie, jak cerkiew św. św. Kosmy i Damiana, cerkiew św. Mikołaja (Nikolo-Kozinskaja cerkow'), czy domy kupieckich rodzin (dom Korobowa, dom Makarowa). Dzięki zachowanym zabytkom Kaługa została w 2016 r. dopisana na listę miast tworzących Złoty Pierścień Rosji (o innych miastach należących do tego spisu wspominałem już wcześniej). Więcej o historii samego miasta można dowiedzieć się, odwiedzając Kałuskie Muzeum Krajoznawcze, jedno z pierwszych tego typu w Rosji, otwarte jeszcze w XIX wieku.
Zapewne najbardziej znany mieszkaniec Kaługi to Konstanty Ciołkowski. Ziemianin polsko-rosyjsko-tatarskiego pochodzenia, uczony-samouk, uważany jest za ojca współczesnej kosmonautyki. To on opracował model sterowca, samolotu jednopłatowego, teorię lotu rakiety oraz zbudował tunel aerodynamiczny. Jego badania w zakresie fizyki umożliwiły rozwój kosmonautyki w kolejnych dziesięcioleciach. Imię Ciołkowskiego otrzymało w 1967 r. Muzeum Kosmonautyki w Kałudze. Przy tworzeniu muzeum udział mieli Siergiej Koroliow (ojciec radzieckiej kosmonautyki) oraz Jurij Gagarin. Obecnie muzeum liczy sobie 75000 eksponatów. W 2009 r. częścią muzeum stało się nowoczesne planetarium, obecnie planowana jest rozbudowa kompleksu muzealnego. Jako oddziału muzeum figurują też mieszkania Ciołkowskiego oraz jego współpracownika, Aleksandra Czyżewskiego.
Muzeum Kosmonautyki, podobnie jak i wspomniane wcześniej zabytki, zwiedzić można dość łatwo. Obecnie Kaługa, choć jest stolicą obwodu, stanowi miasto średniej wielkości (300 tysięcy mieszkańców), a od obecnych granic Moskwy dzieli ją jedynie 80 kilometrów.
Samochodem można dostać się ze stolicy Rosji trasą europejską E101 (łączącą Moskwę z Kijowem). Mapa Google podaje odległość 2 i pół godzin liczonych od centrum stolicy.
Inną opcją jest transport publiczny: pociągi dalekobieżne oraz kolejki podmiejskie (elektryczki) kursują dość często. Bilety na elektryczki, sądząc po danych na oficjalnym serwisie oraz po wypowiedziach podróżników, są tanie (400 rubli, czyli ok. 30 złotych) i - co istotne - możliwe do zakupienia również przez Internet. Pociągiem do Kaługi można odjechać z Dworca Kijowskiego, podróż trwa około 3 godzin.
Opcją ostatnią są autobusy: pierwszy autobus w stronę Kaługi odjeżdża ze stacji Tiopłyj Stan, jedzie się około 4-5 godzin w zależności od rejsu. Cena: 460 rubli (ok. 35 złotych).
PS. Kaługa to również nie tylko miasto, ale i ryba z rodziny jesiotrowatych, gatunek zagrożony wyginięciem. Nie ma ona jednak nic wspólnego z miastem. Kaługi występują na Dalekim Wschodzie, w Amurze. Ale o tym innym razem, kiedy będziemy poruszać temat rosyjskiej przyrody.
