Russkaja gieograficzeskaja azbuka: И как Iwanowo

Mówi się, że to "miasto panien młodych". W XIX wieku funkcjonowały tu zakłady włókiennicze, dziś słynie z zabytków modernizmu. A poza tym odbywa się tu festiwal filmowy. Trochę jak w Łodzi...

W podmoskiewskim Iwanowie do dzisiaj funkcjonuje kino o takiej nazwie. To oczywiście pamiątka z poprzedniej epoki, czasów Przyjaźni Polsko-Radzieckiej. Niektórzy łodzianie pewnie pamiętają, że z kolei w ich mieście funkcjonowało kino "Iwanowo" (później "Adria", jeszcze później klub "Dekompresja"). Oba miasta do dziś podtrzymują zresztą współpracę (miasta partnerskie).

Czy można więc Łódź określić "polskim Iwanowem", albo Iwanowo "rosyjską Łodzią"? Spróbujmy sobie odpowiedziec na to pytanie. Zacznijmy jednak od początku.

Mogłoby się wydawać, że miasto o tak tradycyjnej rosyjskiej nazwie (w dodatku położone raptem 250 kilometrów od Moskwy) powinno liczyć sobie wiele wieków. Rzeczywiście sama miejscowość pojawiła się już w XVII stuleciu, ale prawa miejskie uzyskała dopiero w XIX wieku, kiedy do powstających zakładów włókienniczych masowo zaczęli tu napływać robotnicy, czy raczej robotnice.

Najczęściej uważa się, że miejsce z postindustrialną zabudową nie ma nic do zaoferowania, tym bardziej, jeśli w pobliżu znajdują się stare zabytki sakralne albo twierdze. Mimo tego Iwanowo jest zaliczane do miast tworzących tak zwany Złoty Pierścień Rosji.

Dla jasności: Złoty Pierścień to umowne określenie miast, w których zachowały się zabytki związane z kulturą staroruską oraz tradycyjnymi rzemiosłami. Wprawdzie fabryczne kominy Iwanowa nie bardzo pasują do kopuł Suzdalu czy Siergijew Posadu. Zresztą większość starych cerkwi w Iwanowie została zniszczona przez bolszewików. Ale Iwanowo wyróżnia się czymś innym: ogromną liczbą budynków z lat 20. czy 30., pomnikami konstruktywizmu.

Radziecki konstruktywizm to jeden z nurtów architektury modernistycznej - tej samej, której (oczywiście znacznie upraszczam) zawdzięczamy IBM Plaza w Chicago, gmach Opery w Sydney, budynki Bauhausu albo Halę Stulecia we Wrocławiu. Najwięcej budynków konstruktywistycznych zachowało się w Moskwie, w Petersburgu oraz właśnie w Iwanowie. Takie budynki jak "dom-statek" czy "dom-podkowa" pochodzą z czasów, gdy architektura nie była jeszcze podporządkowana ideologii i twórcy mogli proponować niestandardowe rozwiązania. To część rosyjskiego dziedzictwa kulturowego, równie ważna, co średniowieczne cerkwie.

Wątpliwości nie powinno natomiast budzić uznanie włókiennictwa za jedno z rzemiosł. Przed I wojną światową 25% produkowanych w Rosji tkanin pochodziło z zakładów tekstylnych w Iwanowie (wtedy jeszcze w Iwanowie-Wozniesiensku). Jeszcze większa liczba ośrodków włókienniczych pojawiła się w ZSRR; jeden z kombinatów produkował ponad 40 milionów m² rocznie. Sytuacja zmieniła się po wprowadzeniu gospodarki wolnorynkowej i na skutek prywatyzacji: część zakładów upadła. Widok opuszczonych zakładów przypomina klimat postapokaliptycznych gier albo filmów.

A jeśli mowa o filmach...

Iwanowo nie ma tradycji łódzkiej szkoły - to była zdecydowana domena Moskwy - ale od 2007 roku odbywa się tu Międzynarodowy Festiwal Filmowy im. Andrieja Tarkowskiego "Zierkało" ("Zwierciadło"). Jak podają organizatorzy, corocznie w ramach festiwalu prezentowane jest około 150 filmów, a w wydarzeniu uczestniczy około 25 tysięcy osób. Reżyser Paweł Łungin, będący dyrektorem festiwalu, sprowadził do Iwanowa uznanych krajowych i zagranicznych artystów. Przewodniczącymi jury byli m.in. Jos Stelling, Theo Angelopoulos czy Ralph Fiennes.

Oprócz festiwalu filmowego do Iwanowa można przyjechać również z okazji festiwalu muzycznego "Czornaja roza". Patronem tej imprezy jest Arkadij Siewiernyj - legendarny poeta i pieśniarz, jeden z bardów lat siedemdziesiątych. Jeszcze innym regularnie organizowanym wydarzeniem jest Dzień Miasta (właściwie impreza typowa dla każdego większego miasta w Rosji). Podczas tego wydarzenia w 2011 roku odbyła się prada "panien młodych". Na ten temat warto powiedzieć kilka słów.

Pisałem już wcześniej, że w zakładach włókienniczych w Iwanowie pracowały przede wszystkim kobiety.

Wyraźna dominacja pań była widoczna już

w ZSRR. W latach osiemdziesiątych Andriej Mironow śpiewał w filmie "Uczciwy, zdolny i stanu wolnego" śpiewał o tym, że "Iwanowo jest miastem panien młodych". To sympatyczne skojarzenie przylgnęło do miasta w takim stopniu, że w roku 1996 w herbie Iwanowa znalazła się kobieta w stroju ludowym i przy wrzecionie.

Tradycję "miasta panien młodych" podkreślono za pomocą właśnie wspomnianej parady pań w sukniach ślubnych. Pomysł okazał się chwytliwy, bo coroczną imprezę pod tytułem "Uciekające panny młode" urządza redakcja "Cosmopolitan".

Dziesiątki dziewcząt w białych sukniach na tle fabryk? Całkiem filmowy obrazek.

#geograficzeskajaazbuka #centrum #zlotypierscien