Russkaja gieograficzeskaja azbuka: Е как Jekaterynburg
Jedno z największych miast Rosji położone jest przy granicy Europy i Azji. W stolicy Uralu zdecydowanie warto się zatrzymać w poszukiwaniu rozmaitych wrażeń turystycznych. Jest co zwiedzać.
Panorama Jekaterynburga, rok 2016. Najwyższy budynek to wieża Iset. Autor: Sława Stiepanow. Źródło: gelio.livejournal.com
Jekaterynburg (ros. Екатеринбург) stanowi czwarte (po Moskwie, Petersburgu i Nowosybirsku) pod względem wielkości miasto Rosji. Stanowi siedzibę władz Uralskiego Okręgu Federalnego, władz obwodu swierdłowskiego i sztabu Centralnego Okręgu Wojskowego. W Jekaterynburgu ulokowane są także uniwersytety (obecnie jest ich 14), instytuty badawczo-naukowe oraz organizacje konstruktorskie. Tutaj znajduje się również jeden z największych zakładów metalurgicznych w kraju, czyli Urałmasz. W okresie pierestrojki Jekaterynburg (wówczas Swierdłowsk) stanowił jeden z centrów niezależnej kultury i radzieckiego rocka. Z miastem tym związane jest wiele zasłużonych dla Rosji postaci, m.in. prezydent Borys Jelcyn, reżyser filmowy Aleksiej Bałabanow, autor książek dla dzieci Władysław Krapiwin, dramaturg i reżyser teatralny Nikołaj Kolada.
Warto przy tym wspomnieć o funkcjonującym w mieście teatrze Nikołaja Kolady (tzw. Kolada-Centr), stanowiącym również ośrodek młodej rosyjskiej dramaturgii. Sam twórca stosunkowo często gości w polskich teatrach również jako reżyser. Z jego twórczością a także z pracami jego uczniów można polscy widzowie mogli zapoznać się m.in. podczas festiwalu tematycznego w warszawskim Teatrze Studio pod koniec 2014 r.
Przez ostatnie lata miasto rozwija się bardzo dynamicznie: planowana jest rozbudowa centrum biznesowego Jekaterinburg-City. Gdy plany te zostaną zrealizowane, wieżowce na stałe wrosną w krajobraz miejski. Częścią centrum jest właśnie wykańczany (planowane oddanie do użytku ma nastąpić w maju) wieżowiec Iset, nazwany tak na cześć jekaterynburskiej rzeki. Wysokość budynku wynosi 215 metrów; tym samym przewyższył on zbudowany w l. 2006-2011 wieżowiec Wysocki (upamiętnia słynnego barda). Na tle innych wieżowców świata nie jest to rzecz jasna rekord: więcej metrów ma ukończony w tym roku Warsaw Spire, nie mówiąc o Pałacu Kultury i Nauki. Zresztą w samym Jekaterynburgu stoi wyższa od Iseti niedokończona wieża telewizyjna, budowana jeszcze w ZSRR. Planowane jest jednak zbudowanie do 2022 r. wieży Jekaterina o wysokości 300 metrów. Jeśli plany te dojdą do skutku, wieża znajdzie się w pierwsze dziesiątce najwyższych obiektów Europy.
Swoją drogą, tuż koło Jekaterynburga znajduje się słup graniczny między dwoma kontynentami. Miejsce to cieszy się sporą popularnością pośród turystów, w końcu nie wszędzie można sobie zrobić selfie, będąc na dwóch kontynentach jednocześnie.
Wróćmy jednak do samego miasta. Można tu zobaczyć nie tylko nowoczesne wieżowce, ale i zabytkowe XIX-wieczne domy należące do zamożnych kupców. Sam Jekaterynburg założony został za panowania Piotra I, zaś patronem miasta była małżonka władcy, która później sama panowała w Rosji jako Katarzyna I (po rosyjsku Jekateryna).
W XIX wieku miasto stało się poważnym ośrodkiem kupieckim na Uralu, jego znaczenie wzrosło równiez podczas budowy Kolei Transsyberyjskiej na początku XX wieku.
Stolica Uralu jest powiązana z dynastią Romanowów w sposób szczególny. Po rewolucji był tu więziony car Mikołaj II wraz z najbliższą rodziną. W lipcu 1918 r. w domu należącym do kupca Ipatiewa bolszewicy zamordowali członków carskiej rodziny, a ich ciała okaleczyli i zakopali w lesie. Szczątki Romanowów odnaleziono dopiero na początku lat dziewięćdziesiątych i uroczyście pochowano w 1998 r. w Petersburgu.
Mord na rodzinie carskiej był prawdopodobnie usankcjonowany przez jednego z wysoko postawionych komunistów, Jakowa Swierdłowa. W 1924 r. Jekaterynburg został nazwany na jego cześć Swierdłowskiem. Do historycznej nazwy powrócono w roku 1991 na fali częściowej dekomunizacji. Częściowej - bowiem obwód, którego miasto jest stolicą, zachował radziecką nazwę. Sam dom Ipatiewa należał do partii, przez pewien czas mieściło się tam muzeum rewolucji a następnie archiwum. W 1977 r. Jurij Andropow jako szef KGB rozkazał zburzyć dom Ipatiewa. Po upadku ZSRR powstała myśl o postawieniu w tym miejscu budynku sakralnego; w roku 2003 została ukończona i poświęcona cerkiew p.w. Wszystkich Świętych w Ziemi Rosyjskiej Jaśniejących (tzw. Cerkiew na Krwi - Храм на Крови).
Cerkiew na Krwi (po lewej) oraz panoramę Jekaterynburga (po prawej na drugim planie wieżowiec Wysocki) można zobaczyć, klikając na poniższe zdjęcie. Jego autorem jest Anton Fadiejew, fotografia pobrana ze strony fly-ural.ru
W czasie rozbiórki domu Ipatiewa miejscowym sekretarzem partii był Borys Jelcyn, który wiele lat później jako głowa państwa odprowadzał członków rodziny carskiej w ostatnią drogę. Pierwszy prezydent Rosji doczekał się w Jekaterynburgu ulicy swego imienia, zaś w 2015 roku otwarte zostało Centrum Jelcyna, którego zadaniem ma być "zachowanie, zbadanie i zrozumienie dziedzictwa Borysa Jelcyna".
Osoby, które w mniejszym stopniu poszukują wrażeń związanych z polityką i historią, również znajdą coś dla siebie. Zaprojektowana trasa turystyczna, tzw. Czerwona Linia Jekaterynburga, zawiera nie tylko zabytki. Można się więc przespacerować się po bulwarze Wajnera i zobaczyć niestandardowe pomniki miasta, jak sylwetki Beatlesów lub pomnik klawiatury.
Ten ostatni zbudowany został stosunkowo dawno, bo w roku 2005, ale przez władze miejskie został uznany za wartościowy dopiero kilka lat później. Instalacja autorstwa Anatolija Wiatkina przedstawia klawiaturę w formacie QWERTY (na klawiszach zapisane są literki łacinką i cyrylicą). Zgodnie z informacją na polskiej Wikipedii pomnik ten jest wg niektórych jedynym takim upamiętnieniem klawiatury na świecie, podobno zainteresował się nim jeden z twórców współczesnej informatyki, Claus Wirth. I jak piszą twórcy innego artykułu, przy takim pomniku dobrze jest odpocząć, posiedzieć i "zresetować się".
Pomnik Klawiatury w Jekaterynburgu. Fot. Tara Amingu. Źródło: Wikipedia.
