Russkaja gieograficzeskaja azbuka: Ж как Żeleznogorsk

Do tego położonego na Syberii miasta nawet obywatele Rosji mają ograniczony wstęp ze względu na zlokalizowane tam zakłady atomowe. Tego typu ośrodki są przedmiotem rozmaitych legend i plotek.

W czasach Związku Radzieckiego powstały tzw. miasta zamknięte (po rosyjsku ZATO - Zakrytoje Administratiwno-Territorialnoje Obrazowanije). Osoby postronne nie miały tam prawa wstępu, a samo istnienie takich ośrodków było objęte ścisłą tajemnicą.

Status ZATO miały miasta szczególnie ważne ze strategicznego punktu widzenia lub będące siedzibą poszczególnych jednostek wojskowych. Do miast zamkniętych należały także ośrodki, na terenie których funkcjonowały zakłady atomowe.

W związku z pobytem Armii Radzieckiej tego typu miasta istniały również w Polsce; najbardziej znanym przykładem jest Borne Sulinowo w województwie zachodniopomorskim.

Będący bohaterem tego tekstu Żeleznogorsk jest młodym ośrodkiem, powstał na początku lat 50. XX wieku. Był to czas dość intensywnego rozwoju Syberii. W czasie wojny za Ural ewaukowano większość zakładów przemysłowych z europejskiej części ZSRR, co stało się bodźcem dla rozwoju syberyjskich miast i powstawania nowych. Istotne znaczenie miała tu również zimna wojna: w związku z ewentualnym konfliktem z krajami Zachodu radziecki przemysł w pierwszej kolejności zabezpieczał potrzeby wojska. z tego powodu powstawały fabryki wojskowe oraz zakłady atomowe.

Żeleznogorsk, który w epoce ZSRR funkcjonował pod kryptonimami "9" i "Krasnojarsk-26", wyrósł właśnie przy kombinatach atomowych. Prawa miejskie ośrodek otrzymał w 1954 roku. Aż do lat osiemdziesiątych nie można go było znaleźć na mapach, dopiero w czasie pierestrojki jego istnienie przestało być tajemnicą państwową. Z lotu ptaka (czy satelity) Żeleznogorsk wygląda tak:

Obecnie miasto zachowało swój status ZATO, co oznacza, że cudzoziemcy nie mogą tu prawa wstępu (z pewnymi wyjątkami), z kolei obywatele rosyjscy mają prawo wjazdu tylko na podstawie zaproszenia. Na rogatkach miasta stoją straże, mieszkańcy wracający do domu muszą okazywać przepustki.

Oprócz Żeleznogorska zakazem wjazdu objęte są także cztery okoliczne wioski. Na całym terenie ZATO mieszka łącznie ponad 100 tysięcy osób.

Do atrakcji na terenie miasta zaliczane jest sztuczne jezioro. Jak wygląda życie mieszkańców Żeleznogorska, można zobaczyć choćby na Instagramie administracji miasta. Zdaje się jednak, że bardzo ważna dla osób tam mieszkających jest bliskość Krasnojarska. A o nim opowiemy innym razem...

#geograficzeskajaazbuka #syberia