Akanie

Jakie jest największe wyzwanie przy nauce rosyjskiego? Alfabet? No nie wiem... Może jednak "akanie"? Mówimy przecież "Rassija", "Maskwa", "spasiba". Powiedziało się "o", trzeba powiedzieć "a".

Tak naprawdę alfabetu można nauczyć się bardzo szybko: wystarczy raptem kilka dni na opanowanie liter, a następnie maksymalnie miesiąc intensywnych ćwiczeń, aby poprawnie czytać i pisać. Trudniejsza sprawa ma się z wymową.

W języku rosyjskim akcent jest ruchomy, czyli może padać na dowolną sylabę. Czasem stanowi to nie lada kłopot dla osób, które podejmują naukę tego języka. Bo czy można mówić, jak się chce, licząc na to, że "i tak zrozumieją"? Może i faktycznie zrozumieją, ale niekoniecznie to, co chcemy powiedzieć. Przykładem jest słowo "писать" (pisat'), które w języku rosyjskim ma dwa znaczenia. Jeżeli chcemy powiedzieć "pisać", to akcent stawiamy na drugą sylabę: писать. Oczywiście możemy powiedzieć, jak po polsku, писать, tylko wtedy wyjdzie nam czasownik... "sikać".

Drugim standardowym przykładem jest słowo мука (muka). Stawiając akcent na drugiej sylabie (мука - muka), mamy poczciwą "mąkę". Jeśli odruchowo powiemy, jak po polsku, мука - muka, to otrzymujemy słowo "męka". Jeśli nie brzmi to zbyt przerażająco, przejdźmy do kolejnej pary. Oto słowo замок (zamok), które podobnie jak w języku polskim oznacza fortecę lub mechanizm w drzwiach. Ten cudzoziemiec, który uczy się polskiego, musi zapamiętać, że wszystko zależy od kontekstu, a ten, który bierze się za rosyjski, musi uważać na wymowę.

зАмок замОк

Teoretycznie sprawa jest więc prosta. Teoretycznie. Mówiąc o Malborku, słowo замок wypowiadamy następująco: zAmak. I tu przechodzimy do tak zwanego "akania", którym charakteryzuje się język rosyjski. Co to takiego? Otóż w rosyjskim każda niekacentowana samogłoska "o" jest wymawiana jako "a". Dlatego trzeba wiedzieć, na którą sylabę pada akcent, żeby wypowiedzieć wyraz prawidłowo. Właściwie od "akania" (i rzecz jasna od alfabetu) zaczynamy naukę języka. "Akamy" już podczas przedstawiania się: zwrot меня зовут (mienja zowut) wymawiamy jako "mienja zawut". Nie inaczej ma się rzecz z magicznymi słowami "proszę" (пожалуйста) oraz "dziękuję" (спасибо), które brzmią odpowiednio "pażalsta" i "spasiba". Zresztą sama nazwa kraju, Россия, wymawiana jest jako "Rassija", a stolica Москва to "Maskwa"!

Zacznimy jednak po kolei. Poniżej mamy rozmaite przykłady (tłustą czcionką oznaczyłem akcentowaną sylabę). Россия (Rosja) - wym. "Rassija Москва (Moskwa) - "Maskwa" это (to) - "eta" она (ona) - "ana" вода (woda) - wym. "wada" гора (góra) - "gara" корова (krowa) - "karowa" самовар (samowar) - "samawar" оно (ono) - "ano" молоко (mleko) - "malako" спасибо (dziękuję) - "spasiba" (wymawiamy osobno głoski "s" oraz "i") пожалуйста (proszę) - "pażalsta" потолок (sufit) - "patalok" собрание (zebranie/zbiór) - "sabranie" ориентация (orientacja) - "arientacyja" замок (zamek - forteca) - "zamak" замок (zamek w drzwiach) - "zamok" меня зовут (nazywam się) - "mienja zawut" говорить (mówić) - "gawarit'